De interne luisteroren van échte vrienden

“Pas wanneer je leert te luisteren om te begrijpen, in plaats van te luisteren om te reageren, ontstaat er echt contact”, zei Stephen R. Covey ooit. Ik heb de man even door de zoekmachine moeten halen om te ontdekken dat meneer Covey een Amerikaans auteur was die onder andere een boek geschreven heeft over het behalen en vasthouden van succes. Eén van de door hem genoemde benodigde eigenschappen is “aandacht voor andermans belangen.” Ik vermoed dat eerdergenoemde uitspraak daaraan gekoppeld is.

Een mooie uitspraak vind ik. Maar één die simpeler klinkt dan het is. Als therapeut is écht luisteren een dagelijks onderdeel van mijn beroep. Zodra ik een cliënt in mijn kamer ontvang gaat mijn luistermodus aan. Niet alleen mijn oren, maar ook mijn ogen en mijn 'interne luisterstand'. Dat is echt een andere modus dan die ik buiten werktijd hanteer. Daar luister ik toch vaak om te reageren. Ik denk dat het ook de modus is die maakt dat ik mentaal moe ben aan het eind van mijn werkdag: een interne luisterstand vergt veel concentratie en afstemming. Maar het is ook een fijne modus: in het hier en nu openstaan voor wat de ander mij vertelt en daarbij mijn eigen gedachten en dagelijkse beslommeringen even parkeren.

Vriendschappen
Voor vriendschap geldt dit ook. Als ik mijn cliënten bij de intake vraag naar hun vriendschappen en de kwaliteit en kwantiteit ervan, krijg ik zeer diverse antwoorden. Jonge meiden met vriendengroepen van meer dan 20 leeftijdsgenoten, tot anderen die er slechts één goede vriend op nahouden. Een vraag die ik vervolgens vaak stel is of er ook vrienden zijn die weten van hun klachten en op de hoogte zijn van het hulpverleningstraject dat ze zijn ingestapt. Ook dan zijn de antwoorden divers, maar dan wordt wél duidelijk dat er vaak maar een handjevol vrienden zijn die zo dichtbij staan dat jongeren daarmee hun onzekerheden durven te delen en hun kwetsbare kant laten zien.

Kwetsbaar
Ook verderop in het traject breng ik vaak vriendschappen opnieuw ter sprake. Met wie kan je bijvoorbeeld delen, wie kan je helpen met het oefenen van nieuw gedrag, bij wie durf je je onzekere gedachten te toetsen? Het handjevol wordt op dat moment vaak nog verder uitgedund tot slechts 1 of 2 vrienden. Want door je zo kwetsbaar te opstellen, loop je ook meer kans om niet begrepen te worden. En als er iets belangrijk is voor (jonge) mensen, is het geaccepteerd worden en erbij horen.

Echte vrienden luisteren 
Terug naar meneer Coveys uitspraak. Want wat typeert nou die vriendschap waarbij iemand zich wel kwetsbaar op durft te stellen? Juist díe vrienden luisteren om te begrijpen, luisteren om te steunen en geven je het gevoel dat – ondanks dat zij misschien niet in hetzelfde schuitje zitten – het oké is. Dat je nog steeds geaccepteerd wordt en erbij hoort. Ik denk dat die vrienden ook goede 'interne luisteroren' hebben.